Ver-woord beginning with V

 
Ze komt binnen. De les kan niet vlug genoeg beginnen: agenda laten invullen, boeken op tafel, stoel op vier poten. Dat allemaal om te kunnen beginnen. Ze twijfelt niet, tenminste zo lijkt het. Want ze gaat ervoor: ze wil vandaag dat ene bewijs uitleggen aan de leerlingen. Je voelt dat ze een doel heeft, ergens naartoe wil, de leerlingen iets wil uitleggen. Je zou er soms wel moe van worden. Al die energie! En dat terwijl ze zelf soms moe is en aangeeft zélf te snakken naar het einde van het schooljaar. De leerlingen begrijpen niet waarom ze dan niet ingaat op hun vraag om de les vroeger te stoppen of over te gaan tot een uur studie. Het moet iets te maken hebben met die vastberadenheid. Ze haalt haar energie uit haar voornemen elke les iets te onderwijzen, haar leerlingen op iets te wijzen. Die vastberadenheid lijkt wel een onuitputtelijke bron van energie te zijn.

 
Soms twijfelt hij. Als hij denkt aan ongeïnteresseerde leerlingen en hun zucht naar ontspanning in plaats van inspanning. Het zijn vaak de momenten waarop hij zelf zijn interesse in zijn eigen vak lijkt te verliezen. Het zegt hem niets meer, hoe zou het dan zijn leerlingen iets kunnen zeggen? Maar het is ook op die momenten dat hij eraan herinnerd wordt wat het betekent leerkracht te zijn: verantwoordelijkheid opnemen. Het is een zware, zelfs beladen, term. Maar voor hem toont die verantwoordelijkheid zich in de manier waarop hij iets op tafel legt, ter sprake brengt of op het bord schrijft: hij toont dat dit voor hem, in deze samenleving, of voor onze wereld van belang is en waarde heeft. Door op die manier verantwoordelijkheid op te nemen voor de wereld (‘dit vinden wij, als oude generatie, waardevol’) neemt hij ook de verantwoordelijkheid op voor zijn leerlingen. Niets op tafel leggen en de boodschap geven ‘ik weet ook niet wat van belang is, ik kan en ga het jullie niet zeggen, zoek het zelf maar uit’, zou betekenen dat hij de jonge generatie aan haar lot zou overlaten en hen de kans ontneemt om de wereld te vernieuwen. Want hoe kunnen zij de wereld vernieuwen – hoe kunnen ze nieuwheid ervaren – als er niemand hen die oude wereld leert kennen? Maar dat betekent ook dat wat hij op tafel legt – de leerstof waarmee hij zijn leerlingen in contact brengt – moet loslaten of vrijgeven. Hij moet toelaten dat leerlingen door studie, oefening en denken – door de manier waarop ze omgaan met de leerstof en er zelf betekenis aan geven – de wereld kunnen vernieuwen. Dit laatste niet doen – ‘dit is van belang, en zo moeten jullie hier mee omgaan’ – zou betekenen dat de jonge generatie de kans ontneemt de wereld te vernieuwen. Het is precies hier waar de filosofe Hannah Arendt hem aan herinnert wanneer ze mooi en treffend formuleert dat de leerkracht handelt uit liefde voor de wereld (‘dit is van belang voor ons, de oude generatie’) én uit liefde voor de leerlingen (‘het is aan jullie, nieuwe generatie, om zelf vorm te geven aan een nieuwe wereld’). Verantwoordelijkheid heeft dus eerder te maken met liefde dan met rekenschap kunnen afleggen of verantwoording geven zoals vandaag zo vaak van hem gevraagd wordt.